2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ/ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Τι είναι η Αναγέννηση

• Ένα καλλιτεχνικό και πνευματικό κίνημα που εκδηλώθηκε στην Ευρώπη την εποχή των ανακαλύψεων (15ος και 16ος αι.)

• Κύριο χαρακτηριστικό της Αναγέννησης: η αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας για τη θεμελίωση ενός καινούργιου κόσμου.

• Συμβολή στην Αναγέννηση: οι Σταυροφορίες και η νέα αστική τάξη, που έστρεψαν το ενδιαφέρον του Δυτικού κόσμου στην ανατολή.

Μια νέα εικόνα του κόσμου

• Διαμόρφωση νέων αντιλήψεων για τον κόσμο:

- Παλαιές αντιλήψεις:

α) φροντίδα για τη σωτηρία της ψυχής,

β) αποχή από τις χαρές της ζωής,

γ) επικράτηση της ιδέας ότι τα πάντα είναι μάταια.

- Νέες αντιλήψεις:

α) φροντίδα για ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των επιστημών,

β) επικράτηση της ιδέας της προόδου

• Ο άνθρωπος γίνεται επίκεντρο του ενδιαφέροντος των λογίων, των σοφών και των καλλιτεχνών.

• Διαμόρφωση νέας αντίληψης για τη ζωή: το σώμα, η επίγεια ζωή και η ομορφιά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.

• Κοιτίδα της Αναγέννησης: οι πλούσιες πόλεις της Ιταλίας (Φλωρεντία, Βενετία, Ρώμη, Μιλάνο).

- Στις πόλεις αυτές οι πνευματικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες ενθαρρύνονται από ηγεμόνες προστάτες των γραμμάτων.

Ο Ανθρωπισμός

• Ο άνθρωπος της Αναγέννησης, για να εκφράσει τις νέες αξίες στράφηκε προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό (δηλ. στη βαθιά μελέτη, μετάφραση και σχολιασμό των αρχαίων συγγραφέων).

• Η στροφή αυτή προς τη βαθύτερη γνώση της αρχαιότητας ονομάστηκε Ανθρωπισμός.

• Οι διανοούμενοι οπαδοί του Ανθρωπισμού ονομάστηκαν ανθρωπιστές.

• Οι ανθρωπιστές:

- Ταξίδευαν σ' όλη την Ευρώπη για να διαδώσουν τις ιδέες του ανθρωπισμού.

- Είχαν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα.

- Ασκούσαν κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις.

- Αγωνίζονταν για μια καλύτερη κοινωνία.

- Έγραφαν στη λατινική, αλλά υποστήριζαν και τις εθνικές γλώσσες.

• Οι κυριότεροι ανθρωπιστές και το έργο τους:

Έρασμος: α) σατιρίζει τις καταχρήσεις της Εκκλησίας.

β) Μάχεται υπέρ μιας ειρηνικής Ευρώπης.

γ) Αποδίδει εξαιρετική σημασία στην Παιδεία.

Τόμας Μορ: οραματίζεται μια ιδανική πολιτεία, όπου θα βασιλεύουν η ειρήνη, η ισότητα και η ανεκτικότητα.

Ο οικουμενικός άνθρωπος (homo universalis)

Οι ανθρωπιστές πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι οικουμενικός, δηλαδή:

- να επιδίδεται σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας,

- να αποκτά πνευματικά, ψυχικά και σωματικά χαρίσματα,

- να καθορίζει μόνος του το πεπρωμένο του με τη γνώση και τον αγώνα του,

- να  λαμβάνει α) συνολική μόρφωση μέσα από ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων και β) αγωγή με κατάλληλες μεθόδους.

Γι’ αυτό οι ανθρωπιστές: α) ιδρύουν πολλά νέα σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια,

β) διευρύνουν τα προγράμματα σπουδών σ’ αυτά,

γ) εφαρμόζουν νέες μεθόδους διδασκαλίας σ’ αυτά.

Η συμβολή των Ελλήνων λογίων στη διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού

• Οι Έλληνες λόγιοι που κατέφυγαν στη Δύση κυρίως μετά την άλωση της Πόλης:

- ενίσχυσαν τις ανθρωπιστικές σπουδές,

- πρόβαλαν τα ελληνικά γράμματα με το διδακτικό και εκδοτικό έργο τους,

- ενίσχυσαν το ενδιαφέρον των δυτικών για την έκδοση αρχαίων ελληνικών κειμένων και για τη συλλογή αρχαίων χειρογράφων,

• Οι κυριότεροι:1) Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων,  2) Βησσαρίων

Η συμβολή της τυπογραφίας στη διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού

• Διάδοση της Αναγέννησης και Ανθρωπισμού χάρη στην εφεύρεση τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο (1450), γιατί:

α) εκδίδονται χιλιάδες τίτλοι βιβλίων σε σύντομο χρονικό διάστημα,

β) τα τυπωμένα βιβλία είναι φθηνότερα και λιγότερο ογκώδη,

γ) η μόρφωση γίνεται προσιτή σε όλο και περισσότερους ανθρώπους.