ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ/ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ- ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ
 Ορισμός
Σταθερές ταξινομημένες αντιλήψεις που συνήθως οφείλονται σε ελλιπή πληροφόρηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται σε μέλη μιας ομάδας (π.χ. έθνους, επαγγελματικής τάξης, κατοίκους πόλης-χωριού κ.λπ.). Πρόκειται για εσφαλμένες παγιωμένες αντιλήψεις, αυθαίρετες, που εκφράζουν αρνητικές απόψεις και αναχρονιστικές ιδέες για κάποια σύνολα ανθρώπων με παρεμφερή χαρακτηριστικά. Επομένως τα στερεότυπα συνδέονται άμεσα με το φαινόμενο του ρατσισμού και ιδιαίτερα του κοινωνικού ρατσισμού.
Χαρακτηριστικά

 √ Βασίζονται σε προκατασκευασμένες ιδέες και κρίσεις
√ Δεν εμπεριέχουν αναλυτικές αιτιολογήσεις
√ Είναι γενικευτικά σύνολα για ένα λαό ή κοινωνική ομάδα
√ Ενεργοποιούνται χωρίς σκέψη, με τρόπο αυτόματο και μηχανικό √ Παρεμποδίζουν την λειτουργία της κρίσης
√ Καθορίζουν την αντίδραση και τη συμπεριφορά ενός ατόμου απέναντι στα μέλη ομάδων. Αίτια
√ Η οικογένεια ως πρωταρχικός φορέας αγωγής επηρεάζει και καθορίζει την αδιάπλαστη νεανική σκέψη. Ο ιδεολογικός προσανατολισμός (συνειδητός ή ασυνείδητος) και το σύνολο των αξιών του οικογενειακού περιβάλλοντος προδιαθέτουν θετικά ή αρνητικά το νέο
√ Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο • η άγνοια, η ημιμάθεια, η έλλειψη κριτικής σκέψης , για σφαιρική θέαση των γεγονότων • η μονομερής και επιφανειακή γνώση δε δημιουργεί διάθεση γόνιμης αμφισβήτησης στερεοτυπικών αντιλήψεων • δεν ευνοεί την πρισματική θεώρηση των πραγμάτων • δεν απαλλάσσει από το δογματισμό και την προσκόλληση σε αυθεντίες
 √ Τα μέσα ενημέρωσης αναπαράγουν στερεότυπες αντιλήψεις • προπαγάνδιση ανάλογων ιδεών και προκαταλήψεων για πρόσωπα, ομάδες ατόμων, ιδεολογίεςΔήμος Χλωπτσιούδης 64 j • καλλιέργεια εθνικιστικού πνεύματος (όχι εθνικιστικού/πατριωτικού) • προβολή αρνητικών προτύπων στα οποία υπολανθάνουν στερεότυπες αντιλήψεις.
√ Τα θρησκευτικά δόγματα καλλιεργούν ένα γενικότερο τρόπο άκριτης αποδοχής των γεγονότων και των καταστάσεων. √ Οι πολιτικές ελίτ (κόμματα και κομματικοί μηχανισμοί) έχουν άμεσο συμφέρον από τις διακρίσεις και το διαχωρισμό των πολιτών. Δημαγωγοί στο όνομα της εξουσίας καλλιεργούν το λαϊκισμό και τον εθνικισμό.
√ Τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα «κατασκευάζουν» υποτιμητικά χαρακτηριστικά για κοινωνικές ομάδες, μετανάστες, για να νομιμοποιοήσουν ηθικά την εκμετάλλευση και την αναξιοκρατία
√ Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν αφήνει στον άνθρωπο περιθώρια να σκεφτεί. • ατομικισμός, ωχαδελφισμός και ιδιοτέλεια μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά .
√ Συμπλεγματικές προσωπικότητες υποβιβάζουν την αξία άλλων για να ενισχύσουν την αίσθηση της δικής τους αξίας και να εκτονώσουν τη δυσφορία που αισθάνονται για την αυ- τόϋποεκτίμησή τους.
Συνέπειες
 √ για το άτομο
• Δυσχεραίνεται η κοινωνικοποίηση του ατόμου, η πορεία από το εγώ στο εμείς. • Διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα και το άτομο οδηγείται στη και το ρατσισμό • Καθίσταται δυσχερής η ανεύρεση της αλήθειας λόγω διαμορφωμένης εκ των προτέρων αντιλήψεως, έλλειψης κριτικής σκέψεις , απόρριψης κάθε νεωτεριστικής προσπάθειας. • Πνευματική στειρότητα, καθώς εξαιτίας της μονομέρειας της σκέψης, δεν αναπτύσσεται η φαντασία, μένει στάσιμη η επιστήμη. • Παρεμποδίζεται η αυτοκριτική και η αυτογνωσία, αφού θεωρείται δεδομένη η υπεροχή έναντι των άλλων. • Απώλεια ηθικής συνείδησης, καθώς η προκαθορισμένη στάση οδηγεί στην αδικία και στην απόρριψη των άλλων. Τα στερεότυπα συνοδεύονται από ρατσισμό, φανατισμό και πάθη που καταλήγουν σε απάνθρωπη συμπεριφορά και παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. √ για την κοινωνία • Κοινωνική δυσαρμονία με αποτέλεσμα την κοινωνική στασιμότητα και αναστολή της κοινωνικής προόδου. • Πρόκληση κοινωνικών αναστατώσεων και αύξηση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, τρομοκρατία). • Πολιτική αστάθεια, φανατισμός, καταπάτηση δικαιωμάτων ατόμων και κοινωνικών ομάδων, πολιτική βία • Καλλιέργεια πνεύματος εθνικισμού, ρατσισμού και φυλετικών διακρίσεων. • Μαζοποίηση και παθητικοποίηση, από τη δουλική αποδοχή των στερεότυπων και την και την εκμηδένιση του προσωπικού στοιχείου. Έτσι γίνεται ευκολότερη η χειραγώγηση και η ετεροκατεύθυνση της κοινωνίας. • Αδυναμία συνεργασίας όλων των λαών για επίτευξη παγκόσμιας ειρήνης και καταπολέμηση των κοινών προβλημάτων.
Τρόποι αντίστασης στις στερεότυπες αντιλήψεις.
√ Πνευματική καλλιέργεια
• αναπτύσσει την κριτική σκέψη και παρέχει τη δυνατότητα πολυπρισματικής θέασης των πραγμάτων, απαλλάσσει από εξωλογικά στοιχεία, ενισχύει τη γόνιμη αμφισβήτηση των παγιωμένων αντιλήψεων.
• πνευματική και συνειδησιακή εγρήγορση, φροντίδα για προσωπική καλλιέργεια,
√ Οικογένεια
 αποφυγή επιβολής απόψεων, καλλιέργεια διαλόγου, διαπαιδαγώγηση με πνεύμα ελευθερίας, ανοχής, διαμόρφωση αυτόνομης σκέψης χωρίς προκαταλήψεις και ιδεολογικές αγκυλώσεις.
√ Παιδεία • ανθρωπιστικό περιεχόμενο, για την ανάπτυξη σεβασμού προς τον Άνθρωπο (ως ον- τότητα και αξία) • διεύρυνση πνευματικών οριζόντων, καλλιέργεια κριτικής σκέψης και ορθολογισμού • άρση προκαταλήψεων, ρατσιστικών διακρίσεων, αρνητικών γενικευτικών κρίσεων για κοινωνικές , πολιτικές ομάδες ή κατηγορίες ανθρώπων ή και λαούς. √ Μέσα ενημέρωσης • παροχή αντικειμενικής πληροφόρησης • αποφυγή παραπληροφόρησης και εξυπηρέτησης συμφερόντων • πολυφωνία, πλουραλισμός απόψεων • τήρηση δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
√ Πνευματικοί άνθρωποι • ενεργοποίηση κριτικής διάθεσης του μέσου πολίτη • προώθηση ανθρωπιστικού πνεύματος και διεθνισμού • αφύπνιση συνειδήσεων ενάντια σε αθεμελίωτες κρίσεις που παραμορφώνουν την πραγματικότητα.
ΕΠίΛΟΓΟΣ Επιλογικά, τα στερεότυπα γεννώνται από μια ποικιλία παραγόντων και συντηρούνται από την άγνοια και την εύκολη τάση να κατηγοριοποιούμε ανθρώπους. Ωστόσο, αυτό αποτελεί το πρώτο βήμα για την ρατσιστική αντιμετώπιση ενισχύοντας κοινωνικές παθογένειες. Αν και περνούν στην συμπεριφορά μας υποσυνείδητα, τελικά οδηγούν σε μειονεκτικούς χαρακτηρισμούς κοινωνικών ομάδων και την αποδοχή συγκεκριμένης συμπεριφοράς απεναντί σας σα να έπαψαν να είναι Άνθρωποι.